سنگ ریزهدانه ریز سنگ را سنگ ریزه می نامند که از احکام آن در بابهای طهارت، صلات و حج سخن گفته‌اند. ۱ - معنای سنگ ریزهسنگ ریزه همان دانه ریز سنگ می‌باشد. ۲ - احکام سنگ ریزه۲.۱ - سنگ ریزه در باب طهارتریختن سنگ ریزه بر قبر مستحب است. [۱]
ذکرى الشیعة ج۲، ص۳۰.
سنگ ریزه‌هاى موجود روى زمین که به نظر عرف جزء آن محسوب مى‌شوند، در پاک شدن با تابش آفتاب، حکم زمین را دارند؛ لیکن چنانچه از زمین برداشته شوند، حکم سایر منقولات را پیدا مى‌کنند. تیمم بر سنگ ریزه صحیح است. ۲.۲ - سنگ ریزه در باب صلاتدر حرمت یا کراهت بیرون آوردن سنگ ریزه از مسجد اختلاف است. بنابر قول به حرمت، برگرداندن آن به همان مسجد یا مسجدى دیگر واجب است. پرتاب کردن سنگ ریزه در مسجد کراهت دارد؛ [۶]
مسالک الأفهام ج۱، ص۳۳۱.
لیکن برخى، نوع خاصى از پرتاب؛ یعنى پرتاب به گونه خذف (با فتح خاء و سکون ذال به معنی نهادن سنگ ریزه بر انگشت شصت و پرتاب آن با انگشت سبابه یا میانى) را مکروه دانسته‌اند. برخى نیز کراهت را به غیر مسجد تعمیم داده و پرتاب به گونه خذف را در غیر مسجد نیز مکروه دانسته‌اند. ۲.۳ - سنگ ریزه در باب حجاز مناسک حج پرتاب سنگ ریزه به جمرات سه گانه است. با این توضیح که اعمال منی در روز عید قربان یکی از مناسک حج است که رمی نمودن جمره عقبه با حصی (ریگ) اولین واجب آن است. و «وقت آن از طلوع آفتاب روز عید تا غروب آن روز است.» و «کسانی که عذر دارند از اینکه روز رَمْی کنند، می‌توانند شب (عید) عمل کنند، هر وقت شب که باشد.» همچنین «رمی جمرات سه‌گانه یعنی جمره اولی و وسطی و عقبه، در روز شب‌هایی که باید بیتوته کند واجب است، حتی روز سیزدهم برای کسی که بیتوته شب سیزدهم بر او واجب است» [۱۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۲، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۱.
و وقت آن «از طلوع آفتاب تا غروب است، پس اختیاراً در شب جایز نیست و اگر دارای عذری مثل خوف و مرض یا علتی باشد و یا چوپان باشد، در شب (قبل از) آن روز یا شب بعدی جایز است.» [۱۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۳، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۳.
۲.۳.۱ - شرایط سنگریزهامام خمینی در تحریرالوسیله درباره شرایط آنچه که با آن رمی می‌شود می‌نویسد: «والمعتبر صدق عنوانها، فلا یصحّ بالرمل ولا بالحجارة ولا بالخزف ونحوها. ویشترط فیها ان تکون من الحرم، فلا تجزی من خارجه، وان تکون بِکراً لم یُرمَ بها ولو فی السنین السابقة، وان تکون مباحة، فلا یجوز بالمغصوب، ولا بما حازها غیره بغیر اذنه. ویستحبّ ان تکون من المشعر.» در آنچه که با آن رمی می‌شود معتبر است که عنوان «حصی» صدق کند پس با ماسه و با سنگ درشت و خزف و مانند این‌ها جایز نیست. و در این سنگ‌ها شرط است که از حرم باشند، بنابراین سنگی که از خارج حرم است کافی نیست. و اینکه بکر باشند که ولو در سال‌های قبل با آن‌ها رمی نکرده باشند، و اینکه مباح باشند؛ بنابراین با سنگ غصبی و سنگی که دیگری آن را حیازت کرده بدون اذن او جایز نیست. و مستحب است که از مشعر باشند. ۳ - پانویس۴ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۵۴۲. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |